KVHS Lisanslama Raporu 2024

Sanal Varlık Hizmet Sağlayıcıları (VASP) -Ülkelere göre; Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcıları (DASP), Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları (KVHS), Para Hizmetleri İşletmeleri (MSB) şeklinde adlandırmalarla karşılaşılabilmektedir- şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkenin veya ülkelerin düzenleyici hukuk metin ve kararlarına uymalıdır. Son yıllarda kurumların kripto varlıkları benimsemesi dikkat çekmektedir. Bu sebeple, bu tür lisansların önemi artmıştır. Dünyada ülkeler tarafından şirketleri ve kişileri korumak için volatilitesi yüksek olan bu sektörü en uygun şekilde düzenlemek üzere yürütülen çalışmalar halen devam etmektedir.

Ülkelerin lisanslamaya ilişkin düzenlemelerinin günden güne artan önemi, kişilerin ve şirketlerin standartlara ve düzenlemelere daha fazla uyum yükümlülüğüyle beraber gündeme gelmektedir. Halen birçok kişi, ülkeler tarafından getirilen düzenleyici çerçeveleri büyümeyi ve inovasyonu engelleyebilecek nitelikte görse bile sektörün sürdürülebilir şekilde gelişmesi için bu düzenlemelerin gerekli olduğu belirtilmelidir. Öngörülen bu düzenlemelerle piyasada yaşanan gelişmeler konusundaki ilgililerin belirsizliklerin giderilmesi sağlanmaktadır.

Bu rapor, 2024 yılında KVHS lisanslama eğilimlerini ve lisanslamaya ilişkin genel durumu incelemekte ve bu lisansların ülkeler ve şirketler bakımından ne gibi etkiler doğurduğunu ele almaktadır Ayrıca rapor; sektöre yönelik şeffaf ve katı düzenlemelerin, SEC gibi düzenleyici kurumların etkisini ve kripto varlık dostu yaklaşımları ele almaktadır. Bunun yanında bu rapor; farklı yargı bölgelerindeki düzenleyici kurumların kriptoya ve lisanslarına ilişkin yaklaşımların yorumunu içermekte ve ülkeler bakımından lisanslamanın pratikte nasıl farklılık gösterebileceğine kısaca işaret etmektedir.

Ortaya çıkan sonuçlar; Polonya gibi ülkelerin 2024 yılında KHVS şirketlerini kendi ülkesinde kayıtlı olmaya çekme konusunda oldukça etkili olduğunu ve Kanada’nın yıllar boyunca toplam kayıtlarda lider olduğunu göstermektedir. 2023 yılında lisanslama konusunda sayıca lider olarak kabul edilebilecek ülkelerin ve şirketlerin 2024 yılındaki kayıtlarda yüksek göstergelere sahip olmadığını göstermesi ve önemli değişiklikler olduğunu belirtmek bakımından önem arz etmektedir. Ülkeler bakımından değerlendirme yapıldığında da aynı şeyi söyleyebilmek mümkündür. Şirketler özelinde yapılan değerlendirmede; Coinbase’in 2024 yılında lisanslar için tutarlı bir yaklaşım sürdürmeyi başardığı görülürken, Binance için bir önceki yıla kıyasla şaşırtıcı sonuçların ortaya çıktığı görülmektedir. Son olarak, bu çalışmada şirketlerin faaliyet konularının lisanslama girişimlerini nasıl etkileyebileceğini de ele almıştır. Rapor, faaliyet konusunu merkeziyetsiz finansın (DeFi) oluşturduğu şirketlerin, diğer iş modellerinde faaliyetler yürüten şirketlere (örneğin; merkezi kripto borsaları, cüzdanlar, ATM’ler vb.) kıyasla lisans alma konusunda çok az girişimde bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu raporun sonuçları, kripto varlık piyasası sektörünün çeşitli paydaşlarına, bu arada şirketlere ve lisanslama süreçlerinden büyük ölçüde etkilenen kullanıcılara sağladığı öngörüler açısından faydalı olabilecektir.

Lisanslamadaki Farklılıklar

Neredeyse her ülkenin kendi düzenleyici kurumları bulunmaktadır. Hepsinin farklı lisanlama prosedürleri söz konusudur. İsviçre gibi ülkelerde, kripto faaliyetlerinin tümünün tek bir düzenleyici kurumu ve dolayısıyla KVHS lisansı olduğunu belirtmekte fayda vardır. Buna karşılık, Kanada’nın iki düzenleyici kurumu bulunmaktadır. Bir ülkede daha fazla lisanslamanın söz konusu olması bunların belirli faaliyetlere yönelik olmaları sebebiyle bir konuda lisans almanın daha kolay olmasını sağlayabilmektedir. Anılan lisanslar;örneğin bir piyasa işletmesine izin veren lisans, yabancı para birimi değişimi ve para transferlerine imkan veren lisans, kitle fonlaması için lisans vb. şekilde konu bakımından farklı şekilde görünüme sahiptir. Bu durum, Kanada gibi ülkelerin toplam kayıtlarda sayıca neden lider olarak konumlandığını açıklayabilmektedir. Zira her lisans belirli bir kullanım için olabilmekte; ancak bu aynı zamanda bir şirketin sanal varlıklarını içeren farklı faaliyetleri varsa Kanada’da birden fazla kayıt gerekebileceği anlamına gelmektedir. Bu durum, farklı yetki ve görevleri bulunan iki düzenleyici kurum olan FINTRAC ve OSC’den lisans sahibi olmanın bazı olumsuz etkilerini de beraberinde getirmektedir. Örneğin; FINTRAC ülke düzeyinde daha geniş gereksinimlere sahipken, OSC Ontario Eyaleti’ne odaklanmakta ve daha katı düzenleyici şartlara sahip olabilmektedir. Bazen, bu kurumların aradığı şartlar belirsizlik veya tutarsız içerebilmektedir. Ortaya çıkan bu gibi olumsuz durumlar ise; o ülkede lisans sahibi olmaktan şirketleri caydırabilmektedir. Ancak bu durumları asgari düzeye indirebilmek için düzenleyici kurumların kara para aklama ile mücadele gibi belirli konularda bilgi paylaşımını ve işbirliğini kolaylaştırmaya çalıştığı da bilinen bir gerçektir.

Polonya, çeşitli faaliyetleri kapsayan dört çeşit lisans sağlamaktadır. Bu durum, kurumsal faktörlerle birlikte 2024 yılında çoğu şirketin kayıt olmak için tercih ettiği bir ülke haline gelmesini sağlamıştır. ABD’de FinCEN, ABD SEC, DFS ve daha birçok önemli düzenleyici kurum bulunmaktadır. Bu konuda iki temel lisans türü olan MSB ile BitLicense arasında belirgin bir ayrım olması ve şirketlerin KVHS faaliyetlerine daha fazla açıklık getirmesi gerektiği söylenebilir. ABD kripto şirketleri ekosistemin büyük bir parçası olduğundan ve MSB, kripto şirketlerinin federal düzeyde kayıt olmalarının tek yolu olduğundan rapordaki verilere dahil edilmişlerdir. Ancak ABD, iki yıl boyunca lisanslama açısından diğer ülkelerden nispeten sayıca daha fazla kayda sahip olsa da, MSB lisanslarının dikkate alınması, sanal varlık kayıt girişimlerinin gerçek doğasını tasvir etme açısından yanıltıcı olabilecektir.

Son olarak, bu raporda yer verilen bilglerin güvenilirliği bakımından ilgili dikkate alınması gereken üç önemli noktanın varlığından söz edilebilecektir: Bunlardan birincisi; ülkeler arasında ülkelerde kripto şirketlerinin “kayıtlı” olması ile “lisanslı” olması arasında bir fark bulunabilmektedir. Bazı kripto şirketleri bazı ülkelerde sadece kayıtlı olmakla birlikte tüm operasyonlarını gerçekleştirmek için lisanslı olmayabilecektir. Yine de, bazı veritabanları ve kaynaklar hem kayıtları hem de lisansları aynı olarak kabul etmektedirler. Bu durum ise; DASP, KVHS, VASP ve MSB lisanslarının durumunu tam ve doğru bir şekilde yansıtmayı neredeyse imkansız kılmaktadır.

İkincisi; veritabanlarının çoğu genellikle sürekli güncellenmekle birlikte son zamanlarda bazı kayıtlarla ilgili bilgilerin güncel olarak yayınlanmadığı görülmektedir. Bu nedenle ülkelerin ve şirketlerin (özellikle DeFi odaklı şirketlerin) lisanslama bakımından son durumunu tam olarak tespit etmek mümkün olmamaktadır.

Üçüncüsü; kripto varlıklar ve sanal varlık hizmetleriyle bağlantılı kayıtların adlandırılması için küresel bir standart bulunmamaktadır. Diğer bir deyişle, farklı ülkelerde eşdeğer lisanslar farklı şekilde adlandırılabilmektedir. Adlandırma ve nitelemedeki farklılıklar, küresel sanal varlık piyasasındaki şirketler ve kişiler için kafa karıştırıcı olabilmektedir. Örneğin; Kuzey Amerika’da bir MSB lisansı ve Avrupa’da bir MiCA türü VASP veya DASP kaydı almanız gerekmektedir. Bu arada, Polonya’da Katowice’deki Vergi İdaresi Odası adlı Maliye Bakanlığı ile kayıt yaptırmanız gerekmektedir. Ancak İtalya’da Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcısı (DASP) kaydı almanız gerekmektiği belirtilmelidir. İspanya ve Fransa, şirketleri VASP ve DASP isimleri altında lisanslarken, Türkiye ve Güney Afrika bu lisansları KVHS şeklinde adlandırmaktadır.

Ülke Düzeyinde Analiz

Bu bölüm, ülkelerin kripto varlıklara nasıl yaklaştıklarını ve bunun 2023 yılındaki yaklaşımlarından nasıl farklılaştığını göstermek için farklı ülkelerin bir ülke düzeyinde analizini ortaya koymaktadır. Ek olarak, bir ülkedeki düzenleyici kurum sayısı veya lisans türü sayısı gibi değişkenlerin, ülke başına toplam kayıt sayısını olumlu veya olumsuz yönde nasıl etkileyebileceğini görmek için bir regresyon analizi yapılmaktadır. Sonuçlar, diğer tüm faktörler eşitken, bir ülkede ek bir düzenleyici kurum varsa, o ülkenin kayıt sayısının istatistiksel olarak anlamlı bir düzeyde 333 birim artacağını göstermiştir. Benzer şekilde, bir ülkede ekstra bir lisans türü varsa, o ülkenin kayıt sayısı diğer tüm faktörler eşitken istatistiksel olarak anlamlı bir düzeyde 37,3 birim artmaktadır. Tabii ki, korelasyon tam olarak neden-sonuç ilişkisinin kurulduğu anlamına gelmemekte ve bu konuda birçok değişken devreye girebilmektedir. Diğer taraftan ortaya koyulan verilerin genel olarak önemli bir öngörü sunduğu da görülmektedir.

Lider Ülkeler

Toplam kayıtlar açısından, bazı ülkeler 2024 yılı içinde olağanüstü bir sonuç ortaya koymuştur. Bazı ülkeler için ise; 2024 yılında benzer sonuçlardan bahsetmek mümkün olmamakta ve bu durum, kayıtların çoğunun önceki yıllarda yapıldığı anlamına gelmektedir. İşte 2024 yılının lisanslama sayıları bakımından lider ülkeleri şunlar:

Polonya

Polonya, DASP kayıtları dikkate alındığında lisans sayıları bakımından tartışmasız dünyanın en iyi performans gösteren ülkesi olmuştur. Sadece 2024 yılında Polonya, toplamda 1.401 olmak üzere binden fazla lisans sağlamıştır. Bunun bir nedeni, ülkenin bu endüstride yabancı işletmeleri çekmek için benimsediği kripto dostu politikalardır.

Polonya’daki düzenleyici kurum, “Izba Administracji Skarbowej w Katowicach” (IASK) olarak bilinen Katowice’deki Vergi İdaresi Odası’dır ve “Działalności w zakresie walut wirtualnych( “sanal para birimleri faaliyetleri lisansı )” lisanslarını sağlamaktadır. Bu lisans, Polonya’nın yetki alanında kripto varlık ticareti ve kripto varlıklar için saklama hizmetleri gibi konularda faaliyetlere izin vermektedir.

Polonya’nın lisanslama sayılarında büyümesinde rol oynayan kilit politikalardan biri, şirketler için kapsamlı doğrulama talep etmeden 1.000 Euro’dan az sermayesi olan müşterilere hizmet sunmalarına izin vermesidir. Ayrıca, başvuru süreci birkaç hafta sürebilmekte ve bu ise; diğer bazı ülkelere kıyasla daha kısa süreye denk gelmektedir. Polonya’nın Avrupa Birliği Kripto Varlık Piyasaları Tüzüğü’ne (MiCA) uyum sağlamada da olağanüstü bir iş çıkardığı söylenebilir.

Kanada

Kanada, 2024 yılında toplam 1.411 kayıtla lisanslama sayısında lider konumdadır. Kanada’daki Kanada Mali İşlemler ve Raporlar Analiz Merkezi (FINTRAC) ve Ontario Menkul Kıymetler Komisyonu (OSC) olmak üzere iki düzenleyici kurum bulunmaktadır. Bunlardan ilki, sanal varlık birimleriyle ilgili 19’a kadar farklı türde lisans sağlarken, ikincisi ise daha çok ticaret platformlarına odaklanmaktadır. Kanada’da başvuru süreci birkaç ay sürebilmektedir. Ancak AML/CFT önlemlerinin uygulanması için ek maliyetler olmasına rağmen, lisanslama ile ilgili maliyetler nispeten düşük olarak değerlendirilmektedir. 

OSC içine, şirketlerin kayıtlı olmaları veya başvuruları incelenirken “muafiyet izni” almalarını gerekmektedir. Örneğin, OSC, Nisan 2024’te Coinbase Canada’ya muafiyet izni vererek bir “Pazar Yeri” olarak faaliyet göstermesine izin vermiştir. Yine de bazıları Kanada’nın düzenleyici kurumlarından zorluklarından ve belirsizliğinden şikayet ederek düzenlemelerini kripto sektörünün büyümesi bakımından sınırlayıcı bulmaktadır. Örneğin Binance, 2023’te Kanada pazarından tamamen çekilmeye karar vermiştir. Sadece Binance değil, dYdX ve Paxos gibi şirketler de aynı yolu izlemişlerdir. Zira kendileri açısından mevcut düzenlemeleri cazip bulmamışlardır.

2023 yılına kıyasla Kanada, 2024 yılında yeni lisans sayılarında önemli ölçüde düşüş yaşanmıştır. En son verilere göre; ülkede tam olarak 159 yeni şirket lisanslanmıştır. Kanada’nın kripto şirketlerine yönelik daha katı bir yaklaşım benimsemesinin nedenlerinden biri olarak 2022’de FTX şirketinin iflası gösterilebilir. Anılan durum, ülkenin kripto lisanslaması konusunda politikalarını gözden geçirmesine sebep olmuştur.

ABD

ABD, 2023 verilerine göre toplam 1.110 kayıtla raporumuzda üçüncü sırada yer almaktadır . ABD’de KHVS’ler için faaliyet gösteren ana düzenleyici kurum FinCEN’dir ve MSB lisansınıı sağlamaktadır. MSB’ler VASP’lerden farklıdır. Bu nedenle ABD’deki kayıtlar diğer ülkeler ile nitelik bakımından da oldukça farklıdır. Ayrıca, New York’ta 32 şirket NYSDFS’den BitLicense lisansına sahiptir. Illinois, Connecticut ve Oregon eyaletlerinin farklı lisanslama gereksinimlerine sahip olmasıyla ABD’de yargı yetkisi farklılıkları olduğunu belirtmekte fayda bulunmaktadır.

ABD’deki katı finansal standartların ve AML ve KYC’ye yönelik gerekliliklerin yanı sıra, şirketlerin faaliyetleri konusunda da tam şeffaf olmaları gerekmektediir. Bu durum, güvenlik bakımından iyi olarak değerlendirilse bile bazen bu tür prosedürler dijital alanda inovasyonu engelleyen hususlar olarak karşımıza çıkabilmektedir.

Litvanya

Litvanya’nın düzenleyici kurumu, kripto şirketleri için VASP lisansları sağlayan FCIS’dir. Litvanya 2023 yılında lisanslama için en iyi ülkelerden biri olmasına rağmen, aynı şeyi 2024 yılı için söyleyebilmek mümkün olmayacaktır. Litvanya 2024 yılında kripto şirketleri için olumlu bir ortam oluşturma açısından gerileyen birkaç ülkeden biridir. Bu durum Litvanya’da 2024 yılında 156 daha az lisanslama saysına sahip olmasına yol açmıştır. Şu anda, raporumuzda Litvanya toplam 537 şirketle lisanslama sayısında dördüncü sırada yer almaktadır. 2023’te ise lisanslama sayısı 694 olarak tespit edilmişti. Lisanslama sayılarındaki azalmanın birçok nedeni bulunmaktadır. Bunlardan birincisi; kripto saklama hizmeti veren şirketler ve borsa şirketleri gibi şirketlerin yürütüğü bazı faaliyetlerin artık ülkede kurumsal olarak daha fazla tercih edilmesidir. Ayrıca, şirketler 2023’te sermaye başlangıç katkısından feragat edebilirken artık edemedikleri gözlenmektedir. Litvanya’da lisans başvuru süreci uzun sürebilmektedir. Şirketlerin lisanslama için başvuruda en az 125.000 Euro’ya sahip olmaları aranmaktadır. Bu faktörler, bazı şirketlerin Litvanya pazarından tamamen çekilmesine yol açmıştır.

İtalya

2024 yılında İtalya, lisanslamada şirket toplamını 150’ye çıkararak 50’den fazla yeni kayıt aldığı gözlenmektedir. Düzenleyici kurum olan Organismo Agenti e Mediatori (OAM), kripto şirketleri için DASP lisansları sağlamaktadır. Bu kurumun sanal varlıklara genel olarak oldukça dostça yaklaşım sergilediği kabul görmektedir.

Ekonomi ve Maliye Bakanlığı (MEF) da vergilendirme ve kamu finansmanı ile ilgili düzenlemelerde yetkilidir. Binance, Coinbase, Moonpay, Nexo, Robinhood ve daha birçok şirket İtalya’da lisanslıdır. İtalya’daki lisanslı şirket sayısı; bazı şehirlerin kripto varlık birimlerini kabul eden işletmelerin sayısında artış sağlanması ve kullanıcılar bakımından sürekli olarak artan şekilde benimseme nedeniyle gelecekte daha da artabilir. İtalya’nın kripto vergilerini %42’ye çıkaracağına dair kamuoyunda haberler yer almaktadır. Eğer bu şekilde ağır bir vergi yükü söz konusu olursa, bu durum şirketlerin İtalya’da faaliyet yürütmek için lisanslamayı tercih etmemesine yol açabileceği gibi 2025’te var olan kripto şirketlerinin de İtalya’dan çekilmesine yol açabilecektir.

İspanya

İtalya’ya benzer şekilde, İspanya’da da 2024 yılında 40’tan fazla yeni şirketin kayıt olduğu görülmektedir. Böylelikle İspanya’da lisanslanan şirket sayısının toplamı 106 olmuştur. İspanya’daki sektörde lisanslamayı kolaylaştırıcı yaklaşıma rağmen, 2023 yılına kıyasla İspanya’da da lisans sayısında bir azalma olduğu görülmektedir. İspanya’da lisanslama birkaç ay (hatta bir yıla kadar) sürebilir ve şirketlere 200.000 Euro’ya mal olabilmektedir. Diğer AB ülkeleri gibi, İspanya’nın lisanslama çerçevesi MiCA düzenlemeleriyle gelişmektedir.

İspanya’da düzenleyici kurum İspanya Merkez Bankası’dır (SCB) ve şirketlerin bir VASP lisansı almak için oraya kayıt olmaları gerekmektedir. Binance, Coinbase, Crypto.com, eToro’nun da aralarında yer aldığı hacim bakımından dünyanın en büyük kripto varlık borsaları, İspanya’da lisans almış şirketlerdendir.

Fransa

Listede İspanya’nın biraz altında, 104 kayıtla, Fransa’nın da 2024 yılında kripto lisansları konusunda benzer bir eğilimi olduğu görülmektedir. 2024 yılında Fransa’da 45 kayıt bulunmaktaydı. Düzenleyici kurum, DASP lisansları sağlayan Autorité des Marchés Financiers’dir (AMF). Fransa’da lisanslama birkaç ay sürebilir. AML ve KYC politikaları için birçok gereklilik bulunmaktadır. Uyumsuzluk konusunda nispeten ağır cezalar da öngörülmüştür. Bu durum ise şirketler için bazen teşvik edici olabilmekte iken bazen de caydırıcı olabilmektedir.

2023’te Fransız yetkililer, MiCA düzenlemeleri göz önüne alındığında ülkede faaliyet gösteren tüm kripto şirketleri için zorunlu lisanslama çağrısında bulunmuştur. Fransa’da DASP lisansına sahip bazı önemli şirketler arasında Binance, Coinbase, eToro, Hex gibi birçok büyük ölçekli kripto şirketleri bulunmaktadır.

Bulgaristan

Ülkeler arası sıralamada Fransa’nın hemen ardından 95 kayıtla Bulgaristan gelmektedir. Anılan kayıtların sadece 10’u 2024 yılında gerçekleşmiştir. Bu nedenle yeni kayıtların 2024 yılı için sayıca azalması eğilimi Bulgaristan için de geçerlidir. Diğer ülkelere kıyasla, Bulgaristan kripto varlık piyasası için nispeten “rahat” bir ortama sahip olduğu söylenebilir. Bununla birlikte, bu durumun MiCA’nın benimsenmesiyle birlikte yavaş yavaş değiştiği de gözlemlenmektedir. Yine de şu anda Bulgaristan’da kripto faaliyetleriyle ilgili nispeten kolaylaştırıcı bir lisanslama rejiminin bulunduğunu belirtmekte fayda vardır. Bu faaliyetler için önemli olan iki temel kurum bulunmaktadır. Bu iki temel kurum; Finansal Denetim Komisyonu (FSC) ile Ulusal Gelir Ajansı (NRA)’dır. NRA, kripto tabanlı şirketleri kaydetmek için sertifikalar sağlamaktadır. Görevi lisanslama değidir. Bu kuruma kayıt maliyeti nispeten düşüktür ve tüm süreç haftalar içinde tamamlanabilmektedir. Bulgaristan, Değiştirilemez Token’ları (NFT’ler) ve diğer kripto ile ilgili ürünleri de benzer şekilde ele almaktadır. Genel olarak Bulgaristan’da şu anda kripto dostu bir  ortamın bulunduğu söylenebilse bile, Bulgaristan’da düzenleyici kurumun yaklaşımı açısından nispeten daha katı hale geleceğine dair genel bir beklenti söz konusu olduğu belirtilmelidir.

Birleşik Krallık

Toplam yeni kayıt sayısında önceki ülkelerden önemli ölçüde sayıca daha düşük olan Birleşik Krallık, toplam 44 kayıtla en üst ülkeler arasında yer almaktadır. Anılan kayıtların yalnızca 5’i 2024 yılında gerçekleşmiştir. Bu durum ise; aynı zamanda kripto şirketlerinin Birleşik Krallık’ta faaliyet göstermeye olan ilginin de azaldığını göstermektedir. Birleşik Krallık kripto şirketleri lisanslama için Birleşik Krallık Finansal Yürütme Otoritesi’ne (FCA) kayıtlı olmaktadır. Birleşik Krallık, AML/CTF önlemlerini uygulamak için birçok gereklilik öngörmektedir. Başvuru süreci çok sayıda belge ve 10.000 £’a kadar masraf yapmayı gerektirmektedir.

Birleşik Krallık’ta işletmelerin Avrupa Ekonomik Alanı’nda faaliyet göstermelerine izin veren Pasaport Hakları bulunmaktadır. Ancak, kripto ile ilgili girişimler için AB Pasaportları bulunmamaktadır. Crypto.com, Gemini, Kraken, Moonpay, PayPal gibi birçok şirket Birleşik Krallık FCA’dan kripto lisansına sahiptir.

Yeni Lisanslama Alanları

Bu raporda, geçmişte kripto konusunda çok az lisanslamaları bulunan veya hiç lisanslaması bulunmayan ancak 2024 yılında lisanslama konusunda çok önemli aşama kaydeden bazı ülkeler bakımından da değerlendirmeler yapılmıştır. Bu ülkelerin çoğunda temel bir düzenleyici kurum ve birbirinden farklı lisanslamalar bulunmaktadır.

Güney Afrika

2024 yılında kripto kayıtları konusunda dünyanın en iyi performans gösteren ülkelerden biri Güney Afrika’dır. Burada, 2023 yılının sonuna kadar şirketlerin kripto lisans başvurusu yapması gerektiği duyurulmuştur. Aksi takdirde ciddi cezalarla karşılaşılacağına dair düzenlemeler yapılmıştır. Bu durum, 2023 yılının son haftalarında birçok başvurunun yapılmasını sağlamıştır. Anılan gereklilikten dolayı, temel  düzenleyici kurum olan Finansal Sektör Yürütme Otoritesi (FSCA), Binance gibi şirketleri lisans gereksinimlerine uymaya davet etmiştir. Binance halen Güney Afrika’da faaliyet göstermesine rağmen, hala Binance’ın FSCA’dan lisans almadığı görülmektedir.

Güney Afrikalı yetkililer, bu sektörün bünyesinde barındırdığı birtakım riskler nedeniyle kripto varlıklara karşı çok temkinli bir duruşa sahip olduklarını sürekli olarak belirtmişlerdir. .Bu nedenle, burada kripto sektörü paydaşlarının her birinin yeterince istekli olduğunu söyleyebilmek zordur. FSCA, Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılığı (KVHS) lisanslarının kombinasyonları olan iki tür lisans sağlamaktadır. Ana farklar, KVHS Kategori 1 (veya CAT 1) lisanslarının ağırlıklı olarak kripto, fiat değişimi, saklama ve kripto varlıkları için emirler verme ile ilgili olması, KVHS CAT 2 lisanslarının ise yatırımcılar adına yatırım kararları verme ve fonların velayetini sağlama ile ilgili olmasıdır. Güney Afrika’da 2024 itibarıyla toplamda 138 lisans sağlanmıştır.

El Salvador

El Salvador, Bitcoin ülkesidir. Bitcoin’in yasal para birimi olmasıyla, El Salvador, önde gelen kripto şirketleri için bir düzenleyici ortam sağlamak için politikalarını değiştirmiştir. Ülkede, 2024 yılı itibarıyla 137 DASP lisansı verilmiştir. Düzenleyici kurum, DASP lisansları sağlayan Ulusal Dijital Varlıklar Komisyonu (CNAD) ve Bitcoin Hizmet Sağlayıcı (BSP) lisansları sağlayan Merkez Rezerv Bankası’dır (BCR). Bu iki kurum, kripto varlıklarını içeren dokuz farklı lisans sağlamaktadır.

Diğer tüm ülkeler gibi, El Salvador’un da anılan lisansları almak için bazı gereklilikleri vardır. Kripto şiirketinin iki veya daha fazla kurucu ortağa sahip olması, şirketin bazı önemli (örneğin uyum departmanı) personelinin El Salvador’da ikamet etmesi, en az 2.000 $ depozito yatırması ve ülkenin bazı kurumlarına kayıt yaptırması gibi gereklilikler bunlardan bazılarıdır. Bu ülkede lisanslama süreci birkaç ay sürebilmektedir. El Salvador’un devlet olarak kripto konusundaki cesur duruşu nedeniyle kripto şirketleri için cazip olmaya devam etmektedir.

Türkiye

Türkiye, küresel kripto ekosisteminde oldukça önemli bir paya sahip olan bir ülkedir. Türkiye’deki pazarının büyüklüğü göz önüne alındığında, Türkiye, global kripto KVHS şirketlerinin tercih ettiği ülkelerden biri olarak öne çıkmaktadır. Türkiye, 02.07.2024 tarihinde Sermaye Piyasası Kanunu’na yaptığı eklemelerle kripto varlıkların lisanslanmasını zorunlu hale getirmiştir. KVHS’ler için Türkiye’de yetkili denetim ve gözetim kurumu Sermaye Piyasası Kurulu (SPK/CMB) olmuştur. KVHS’ler, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde (02.08.2024’e kadar) SPK’ya başvuru yapmışlardır. Lisans için başlangıçta geçici bir liste oluşturulmuştur. Bu geçici listedeki şirket sayısı yeni düzenlemelerle değişebilir, ancak şu anda 80’dir. Listede bulunan bazı önemli kripto borsaları arasında Binance, Coinbase, Crypto.com, Gate.io, Nexo, OKX gibi  şirketler bulunmaktadır. Türkiye’deki lisanslama düzenlemeleri, hem piyasa istikrarı hem de piyasa güvenilirliği açısından oldukça olumludur. Küresel KVHS’ler de lisanslama düzenlemelerini memnuniyetle karşılamışlardır.

Türkiye’de lisans başvurusu yapmak için yerel bir şirkete ihtiyaç duyulmaktadır. Türkçe dilini kullanmak, Türkiye’yi hedefleyen bir faaliyet olarak kabul edilmektedir. Küresel kripto şirketleri, Türkçe dil desteğini Türkiye’den lisans almadan kullanırlarsa yaptırımlarla karşılaşabilirler. Türkiye’de lisanssız faaliyet gösteren şirketlerin internet sitelerine erişim engellenecek ve sorumlular beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilecektir.

Türkiye’de KVHS lisansının getirilmesi, FATF gerekliliklerinin bir sonucudur. Türkiye’deki düzenlemeler genel olarak orijinal olarak kabul edilebilir. Ancak, düzenlemelerin uluslararası kuruluşların tavsiye kararlarıyla uyumlu olduğu da görülmektedir. Genel olarak, mevcut düzenlemelerin MiCA gibi AB mevzuatı doğrultusunda geliştirileceği yönünde bir beklenti bulunmaktadır.

Estonya

Estonya’da 2024 yılında kripto lisansları sağlama çabalarında çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Estonya daha önceleri hiç lisans sağlamamışken, 2024 yılında 46 lisanslama yapmıştır. Temel düzenleyici kurum, kripto şirketleri için Sanal Para Birimi Hizmet Sağlayıcısı (VCSP) Lisansı ve ana faaliyeti sanal para birimi cüzdan hizmetleri olan bir şirketse bir Cüzdan Lisansı sağlayan Estonya Finansal İstihbarat Birimi’dir (FIU).

Lisans almak için şirketlerin Estonya’da kayıt olmaları ve en az 12.500 Euro sermayeye sahip olmaları gerekmektedir. Tüm lisanslama süreci birkaç ay sürebilmektedir. Ancak, Estonya’da bir banka hesabı açmak için katı düzenlemeler bulunmaktadır. Bunun da lisans almak için bir gereklilik olduğu belirtilmelidir. Lisans başvurusu oldukça detaylı şekilde yapılmalıdır. Çünkü şirketler, tarih hatası gibi en küçük hatalar şirketlerin lisansa sahip olmalarını engelleyebilmektedir.

Birleşik Arap Emirlikleri

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), kripto lisanslama çabalarında bir başka gelişmekte olan ülkedir. BAE, toplamda 34 lisansa sahiptir ve bunların çoğu 2024 yılında verilmiştir. BAE’deki Menkul Kıymetler ve Emtia Otoritesi (SCA) ile işbirliği içinde çalışan iki düzenleyici kurum, Abu Dabi Global Piyasaları (ADGM) ve Sanal Varlıklar Düzenleyici Otoritesi’dir (VARA). Bununla birlikte, farklı bölgeler için belirli lisanslar sağlayan diğer bazı yetkili kurumlar da bulunmaktadır.

VASP’ler için bir gereklilik, BAE’de genel merkezlerinin olmasıdır. Bu durumun da bazı şirketlerin henüz lisans alamamasına yol açtığı söylenebilir. Lisans almak için asgari sermaye şartları ve başkaca yasal gereklilikler bulunmaktadır. Yine de, BAE kripto tabanlı şirketler için cazip bir destinasyon olmaya devam etmektedir.

Şirket Düzeyinde Analiz

Bu bölüm, şirketlerin lisansları güvence altına alma konusundaki küresel performansını analiz etmektedir. Bu bölümde, kripto şirketleri için lisans almanın, lisans başvurusunu geri çekilmesinin veya iptal edilmesinin sonuçlarını incelemekteyiz.

Lider Şirketler

Ülkelerdeki toplam lisans veya kayıtlara sahip olma bakımından lider olan bazı şirketler, 2024 yılında lisans sayıları bakımından daha iyi performans gösterebilirdi. Diğer bir deyişle, 2024 yılı içinde elde edilen lisansların çoğu önceki yıllarda yapılmıştı. Coinbase ve Crypto.com gibi şirketler lisanslama konusunda artış sağladı. Lisanslamada lider olarak değerlendirilebilecek şirketler şunlardır:

Coinbase, 2024 yılında sadece 12 lisansla lisans sayılarını ikiye katlayarak toplamda 24 lisansla kripto şirket lisans sayısı bakımından lider konumdadır. ABD merkezli Coinbase, VASP lisanslarını güvence altına alma konusunda olağanüstü bir iş çıkarmıştır. Dikkate değer başarılar arasında, şirketin Kanada pazarında daha derin operasyonlara sahip olmasına izin veren, Nisan 2024 yılında Kanada’da Kısıtlı Bayi Lisansı alması yer alınmaktadır.

Binance, bu yıl lisanslama açısından sayıca yeterince artış sağlayamamıştır. Dünyanın hemen hemen her ülkesinde faaliyet göstermesine rağmen toplamda sadece 17 lisansa sahip olup bunların 14’ü 2023 yılında alınmıştır. Yani, 2024 yılında Binance sadece 3 lisans almayı başarmıştır. Bu durum, 2024 yılında rakiplerine kıyasla daha iyi bir  konumda olabileceğini göstermektedir. Şirket, BAE’de VARA’dan bir VASP lisansı almış olup bu şirket için önemli bir başarı kabul edilebilir. Ancak Binance diğer birçok pazarda lisanslamaya devam etmelidir.

Lisanlama verilerine göre Crypto.com 2024 yılında harika bir yıl geçirmiştir. 2024 yılında 9 lisans alarak toplam sayısı 16’ya ulaşmıştır. Crypto.com için bu yılın önemli bir başarıları, elektronik para kurumu olarak faaliyet göstermek için Birleşik Krallık FCA’dan yetki alması ile ayrıca Singapur’dan lisanslar almasıdır. Göstergeler Crypto.com’un düzenleyici kurumların düzenlemelerine yönelik uyum konusunda artan bir eğilimi olduğunu göstermektedir.

Gemini ise; lisans sayısını 2024 yılında toplamda 12’ye çıkartarak ikiye katlamıştır. Gemini ABD’de hem bir MSB hem de bir Sanal Varlık Lisansına sahip olarak, dünyanın en önemli pazarlarından birinde erişim imkanına sahip olmuştur. Ayrıca Gemini; Avustralya, Brezilya, Kanada, İrlanda ve Birleşik Krallık’ta da lisanslara sahip olup dünyanın hemen hemen her kıtasında var olan birkaç şirketten biridir.

Bitstamp bu yıl 4 lisansa sahip olmuştur. Böylelikle Bitstamp’in sahip olduğu lisans sayısı toplamda 12 olmuştur. ABD’de birkaç MSB’ye sahip olmanın yanı sıra, Lüksemburg, Hollanda, İtalya, İspanya, Fransa vb. Avrupa’da lisanslar almıştır. Ayrıca, Birleşik Krallık FCA tarafından bir ödeme kurumu olarak da lisanslanmıştır.

Kraken de 6’sı 2024 yılında olmak üzere toplamda 11 lisans sahibidir.  Şirket, 2024 yılında Hollanda pazarında bir lisans alarak önceki Avrupa lisans süreçlerini de (İrlanda, İtalya ve İspanya) tamamlamıştır. MSB lisansları VASP olmasa da Kraken, Mart 2024 yılında Kraken Kurumsal’ı tanıtarak ABD’de düzenleyici lisanslara sahip kurumsal yatırımcılara, hedge fonlara ve ETF ihraççılarına hizmet vermeyi hedeflemiştir.

Faaliyet Türleri

Bu raporda, kripto şirketlerinin elde ettikleri lisans sayısına göre inceleme yapmanın yanı sıra, faaliyet alanlarına göre de değerlendirme yapılmıştır. Özellikle ana faaliyetlerinin bir kripto borsası, saklama hizmeti sağlayıcısı, ödeme sağlayıcısı, tokenizasyon, ATM, DeFi vb. olup olmadığına bir takım değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Lisans alan tüm şirketlerin yaklaşık %40’ı merkezi kripto borsalarıdır. Bunun bir nedeni, merkezi olmaları nedeniyle AML veya diğer uyum gereksinimleri açısından uyum politikalarına daha kolay  uyum sağlayabilmeleridir. Tokenizasyon gibi diğer faaliyet türleri lisanslama konusunda çok daha az karşılaşılan alanlardır. 2024 yılı itibarıyla gerçek dünya varlıklarının tokenizasyonunu (RWA) düzenleyebilecek özel lisanslar çok azdır veya hiç yoktur.

Kripto bankacılık hizmeti sağlayıcıları, Fransa’da AMF DASP lisansları ile nispeten güçlü bir şekilde ilişki içindedir. Dikkate değer bir örnek, bir kripto lisansı alan ilk Fransız bankası olan Societe Generale’dir. İlginç bir şekilde, kripto ATM hizmetleri sağlayan lisanslı şirketler (Bitcoin ATM’leri olarak da bilinir), El Salvador’u tercih etme eğilimindedir. Ülkenin tarihi ve Bitcoin’e yönelik tutumu göz önüne alındığında, böyle şirketlerin bu ülkeye eğilim göstermesi çok şaşırtıcı görülmemelidir. Anlaşılabilir bir şekilde, Bitcoin El Salvador’da yasal bir para birimi olduğundan, ortalama tüketici için kolay erişilebilir kripto para çekme ve yatırma makinelerine sahip olması beklenmektedir.

DeFi’nin Durumu

Sonuçların en endişe verici olanı, lisanslı kripto şirketlerinin %0,5’inden azının merkeziyetsiz finans (DeFi) alanında olmasıdır. Lisanslı DeFi odaklı varlıklar arasında NFTFY, Naums, Mountain Protocol, Venly, Moeda Seeds ve Hex bulunmaktadır. Bunların çoğu Avrupa’da bulunmaktadır. Hex biri BAE’de olmak üzere 4 lisansla bu konuda ön plana çıkmaktadır. Veriler ayrıca DeFi ile Kuzey Amerika arasında orta düzeyde bir korelasyon olduğunu göstermektedir. Bunların ABD’de lisanslı olanları da bulunmaktadır. Ancak bunlar VASP değil, MSB lisanslarıyla lisanslanmışlardır. Ayrıca merkeziyetsiz finans unsurlarının Karayipler’de (Bermuda) ve Güney Amerika’da (Brezilya) da kayıtlı olanları da bulunmaktadır.

Ortaya çıkan tablo; DeFi’nin geleceği bakımından oldukça endişe vericidir. İnsanların günlük olarak kullandığı DeFi tabanlı platformların ve şirketlerin çoğunun, AML veya yasa dışı organizasyonları finanse etme gibi konularda elverişli olduğu görülmekte ve bunlar karşısında kullanıcılar için güvenlik sağlayan lisanslarının bulunmadığı anlaşılmaktadır. Henüz düzenlenmemiş olan Uniswap, Aave ve Compound gibi çokça duyulan isimler de bunlara dahildir.

Sonuç

KVHS Lisanslama Raporu 2024, önceki yıla kıyasla sağlanan kripto lisanslarındaki ana trendleri göstermektedir ve her lisans türünün, düzenleyici kurumun ve faaliyetlerinin ülke ve şirket düzeylerinde ne gibi etkilerinin olduğunu incelemektedir.

Rapor, Polonya gibi ülkelerin Sanal Varlık Lisansları sağlama konusunda olağanüstü bir iş çıkardığını, bunu Kanada, İtalya, İspanya ve Fransa’nın takip ettiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, bu rapor; geçen yılın raporunda yer almayan Güney Afrika, Türkiye, BAE ve Estonya gibi bazı ülkelere ilişkin bilgileri de içermektedir. Rapor, Litvanya gibi ülkelerin kripto kayıtları sağlamaya yönelik gelişmelerde gerilediğini göstermektedir.

Ayrıca bu rapor, kripto şirketleri özelinde lisanslamayı incelemiş ve uyum çabaları açısından en iyi performans gösteren bazı kripto şirketlerini tespit etmiştir. Bu kripto şirketlerinden Coinbase ve Crypto.com’un lisanslama konusunda önceki yıllarda gösterdiği yüksek performansına bu yıl da devam etmekteği görülmektedir. Ancak, Binance gibi kripto şirketlerin küresel ölçekte etkili olmasına rağmen, ülkelerin hızlanan düzenleyici çerçevelerine yeterince uyum sağlayamadığı için istenilen performansı gösteremediği tespit edilmiştir.

Son olarak rapor; kripto şirketleri için değerlendirme yapıldığında, belirli faaliyetlerin veya kripto şirketleri kategorilerinin düzenlemelere uyma ve DASP lisansları alma olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuçlar tüm coğrafi bölgelerde bu konuda liderliğin kripto borsaları ile El Salvador’u hedefleyen kripto ATM hizmet sağlayıcılarında olduğunu göstermektedir. Ancak, rapor DeFi için bazı endişe verici sonuçları da ortaya koymaktadır. Çünkü DeFi unsurlarının isanslı şirketlerin %0,05’inden azı DeFi odaklı olduğu dikkate alındığında bunların en az uyumlu unsurlar olmaya devam ettiği sonucuna ulaşılmaktadır. 

Metodoloji

Sanal Varlık Hizmet Sağlayıcıları (VASP), genellikle uygulamada Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcıları (DASP) veya Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları (KVHS) olarak adlandırılmaktadır. Bu şirketler kripto varlıklarla ilgili işlemleri kolaylaştıran şirketlerdir. Bu kavram, saklama hizmetleri sunmayı, kripto cüzdanları sağlamayı veya ödemelere aracılık etmeyi de içermektedir.

Raporda yapılan değerlendirmeler, ülkelere yönelik değerlendirmeler ve şirketlere yönelik değerlendirmeler olmak üzere iki kategoriye ayrılmıştır. Ülkeler, toplam lisans sayısına göre en yüksekten en düşüğe sıralanmıştır. 2024 yılında gerçekleştirilen yeni kayıtların sayısı, 2024 yılı için en iyi performans gösteren ülkeleri belirlemek amacıyla analiz edilmiştir. Ayrıca değerlendirmeler; ülkelere, bölgelere ve kıtalara göre gruplandırılarak yapılmıl ve şirketler için de aynı metodoloji kullanılmıştır.

Veriler, genellikle Haziran ve Temmuz 2024 arasında toplanmıştır. Türkiye gibi bazı ülkelerde ise lisanslama sonuçları bu tarihlerden daha sonrasına aittir. Kanada için de yakın zamanda veri kaynağını yeniden yapılandırılmıştır. Çoğunun sayının yaklaşık olarak verildiği belirtilmelidir. Çünkü her ülkedeki durum hızlaca değişebilmektedir. Bu nedenle, kesin rakamlar içermediği tespit edilen rakamların sadece karşılaştırma amaçlı kullanıldığı belirtilmelidir. Güncel bilgiler için bizimle [email protected] adresinden iletişime geçebilirsiniz.

Verinin doğruluğu ve güvenilirliğini sağlamak için veri kaynakları arasında çapraz kontrol yapılmıştır. Ayrıca, ikincil veriler üzerinde istatistiksel testler de gerçekleştirilmiştir. Özellikle, bir ülkedeki düzenleyici kurum veya lisans sayısının, ülke başına düşen toplam kayıt sayısını nasıl etkileyebileceğini test etmek için bir regresyon analizi yapılmıştır.

Kaynak

Her ülkenin lisans vermekten sorumlu belirli bir düzenleyici kurumu bulunmaktadır. En güncel bilgileri elde etmek  için tarafımızca bu kurumların resmi internet siteleri kullanılmıştır. Şirketler için hareket noktası olarak başlangıçta resmi internet sitelerine kaynak olarak güvenilmiştir. Bazen bu kaynaklardan bazıları güncel olmayabileceği için, elimizdeki verilerle de çapraz kontrol etmemiz ve verileri birleştirmemiz gerekmiştir. Ayrıca FATF ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşların kaynaklarına da kaynak olarak başvurulmuştur. Son olarak, verileri geliştirmek ve güvenilirliğini sağlamak için sektör raporlarının da kullanıldığını belirtmek gerekmektedir.

Feragatname

Bu rapor sadece bilgilendirme amaçlıdır. Bir lisanslama çerçevesi için tavsiye olarak kullanılmamalıdır. Kripto varlık ekosistemine ilişkin ülke yasaları ve diğer düzenlemeleri oldukça karmaşıktır ve sık sık değişikliklerle karşılaşılmaktadır. Kripto lisans başvurularıyla ilgili herhangi bir karar vermeden önce her zaman nitelikli bir uyum profesyoneline veya hukuki danışmanlara danışınız.

Coincub Hakkında

Coincub, kripto varlık piyasasında gezinmenize yardımcı olmak için veri odaklı içgörüler ve analizler sunan birinci sınıf bir kripto analiz sağlayıcısıdır. Coincub, ilgililere küresel kripto düzenlemeleri, vergilendirme ve piyasa trendleri hakkında güncel bilgiler sunmaktadır.

Veritabanı

47 ülkede 6000’den fazla şirketin ayrıntılarıyla birlikte bir veritabanına BURADAN erişebilirsiniz.

Herhangi bir sorunuz varsa, [email protected] adresinden bizimle iletişime geçmekten çekinmeyiniz.

KISALTMALAR CETVELİ

• AMF: Autorité des Marchés Financiers
• Fransız Finansal Piyasalar Otoritesi, finansal araçlara yapılan yatırımları koruyan bağımsız bir kamu kurumudur.
• AML: Kara Para Aklamanın Önlenmesi
• Suçluların yasadışı yollardan elde ettikleri fonları meşru gelir olarak gizlemesini önlemek için tasarlanmış düzenlemeler ve prosedürlerdir.
• AML/CFT: Kara Para Aklama ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele
• Kara para aklama ve terörizmin finansmanı faaliyetlerini önlemek için birleşik çabalardır.
• ATM: Otomatik Para Çekme Makinesi
• Müşterilerin temel işlemleri tamamlamasına izin veren elektronik bankacılık noktaları; kriptoda kripto işlemlerini kolaylaştıran makineleri ifade etmektedir.
• CAT: Kategori
• Lisans sınıflandırmalarında kullanılmaktadır Örneğin Güney Afrika’da KVHS CAT I ve KVHS CAT II gibi, farklı hizmet sağlayıcı türlerini gösterimektedir.
• KVHS: Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcı
• Kripto varlıklarla ilgili hizmetler sunan aracı kuruluşlardır. Bazı yargı bölgelerinde VASP’lere benzemekte ancak Türkiye ve Güney Afrika gibi ülkelerde bu ifade kullanılmaktadır.
• CDD: Müşteri Durum Tespiti
• Finansal kurumlar tarafından risk değerlendirmesi için müşteri bilgilerini toplamak ve değerlendirmek için kullanılan süreçlerdir.
• CMB: Sermaye Piyasası Kurulu
• Türkiye’nin sermaye piyasaları için düzenleyici ve denetleyici otoritesi olup sermaye piyasası faaliyetlerini denetlemektedir.
• CTF: Terörizmin Finansmanıyla Mücadele
• Terör faaliyetlerinin finansmanını önlemeye ve tespit etmeye yönelik önlemler ve düzenlemelerdir.
• DeFi: Merkezi Olmayan Finans
• Blok zincirlerde akıllı sözleşmeler kullanan finansal hizmetler olup geleneksel finansal aracıların ihtiyacını ortadan kaldıran finans sistemidir
• DASP: Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcı
• Dijital varlıklarla ilgili hizmetler sunan kuruluşlar olup bazı yargı bölgelerinde VASP ifadesi yerine kullanılmaktadır.
• DFS: Finansal Hizmetler Departmanı
• ABD’de eyalet düzeyinde bir düzenleyici kurumdur., Finansal hizmetleri ve ürünleri denetlemektedir.
• ETF: Borsa Yatırım Fonu
• Hisse senetleri gibi borsalarda işlem gören, hisse senetleri, emtialar veya tahviller gibi varlıkları elinde bulunduran bir yatırım fonudur.
• FATF: Mali Eylem Görev Gücü
• Kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele politikaları geliştiren hükümetler arası bir örgüttür.
• FCIS: Finansal Suçlar Soruşturma Servisi
• Litvanya’da finansal suçları önlemek ve soruşturmakla görevli bir kurumdur.
• FIC: Finansal İstihbarat Merkezi
• Güney Afrika’nın finansal suçlarla mücadele etmek için finansal verileri toplayan ve analiz eden ulusal merkezi ifade etmektedir.
• FSP: Finansal Hizmet Sağlayıcı
• Müşterilere finansal hizmetler sunan bir birey veya şirketi ifade etmektedir. Bazı ülkelerde belirli lisanslama gerektirmektdir. Ayrıca Güney Afrika’da finansal hizmetler sunan, kripto ile ilgili hizmetler de dahil olmak üzere, kuruluşlar için bir lisans kategorisi olarak kullanılmaktadır
• FSCA: Finansal Sektör Yürütme Otoritesi
• Güney Afrika’nın finansal sektördeki piyasa davranışını düzenleyen kurumu i olup kripto varlık hizmet sağlayıcılarını da düzenlemektedir.
• KYC: Müşterini Tanı
• Bir işletmenin, yasa dışı niyetlerin potansiyel risklerini değerlendirmek için müşterilerinin kimliğini doğruladığı bir süreçtir.
• MEF: Ekonomi ve Maliye Bakanlığı
• İtalya’da ekonomik politika, kamu finansmanı ve finansal hizmetlerin düzenlenmesinden sorumlu devlet kurumudur.
• MiCA: Avrupa Kripto Varlık Piyasası Tüzüğü
• Avrupa Birliği’nde kripto varlık piyasaları için uyumlu bir çerçeve oluşturmayı amaçlayan önerilen AB mevzuatıdır.
• MSB: Para Hizmetleri İşletmesi
• Döviz bayileri, çek bozanlar ve para transferleri dahil olmak üzere para transfer eden veya dönüştüren işletmelerdir..
• NFT: Değiştirilemez Token
• Dijital varlıkların temsilini ve sahipliğini kaydetmek için kullanılan, misli olmayan ve benzersiz nitelikteki kripto varlıklardır.
• OAM: Organismo Agenti e Mediatori
• İtalyan finansal ajanları ve kredi brokerlerini denetleyen, finansal düzenlemelere uyumu sağlamakla görevlibir İtalyan denetim ve gözetim kurumudur.
• PACTE: Plan d’Action pour la Croissance et la Transformation des Entreprises
• İşletme büyümesini ve dönüşümünü teşvik etmeyi amaçlayan Fransız mevzuatıdır.
• PSAN: Prestataire de Services en Actifs Numériques (Dijital Varlık Hizmet Sağlayıcı)
• Fransız yasalarına göre düzenlenen, dijital varlıklarla ilgili hizmetler sunan kuruluşlar için kullanılan Fransız terimidir.
• SAB 121: Personel Muhasebe Bülteni No. 121
• ABD SEC tarafından kripto varlıkları koruma yükümlülükleri hakkında muhasebe konusunda netlik sağlamak için yayınlanan rehberdir.
• SCB: İspanya Merkez Bankası (İspanya Merkez Bankası Kaydı olarak anılır)
• İspanya’nın ulusal merkez bankası olup İspanyol bankacılık sistemini denetlemekle sorumludur.
• SCA: Menkul Kıymetler ve Emtia Otoritesi
• BAE’de menkul kıymetler ve emtia piyasalarını denetlemekten sorumlu olan düzenleyici kurumdur.
• SEC: Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu
• Federal menkul kıymetler yasalarını uygulamaktan ve menkul kıymetler endüstrisini düzenlemekten sorumlu bir ABD hükümet kurumudur.
• STR: Şüpheli İşlem Bildirimi
• Finansal kurumlar tarafından şüpheli veya potansiyel olarak yasa dışı finansal faaliyetleri tespit ettiklerinde yapılan zorunlu bildirimlerdir.
• VASP: Sanal Varlık Hizmet Sağlayıcı
• Saklama hizmetleri, kripto borsaları veya ödeme hizmetleri gibi kripto varlıkişlemleri için faaliyet yürüten şirketlerdir.